شهادت سيدِ مظلومان و هواخواهانِ قرآن در عاشورا، سرآغاز زندگي جاويد اسلام و حيات ابدي قرآن كريم بود. آن شهادت مظلومانه و اسارت آل اللّه تخت و تاج يزيديان را كه با اسم اسلام اساس وحي را به خيالِ خامِ خود مي خواستند محو كنند براي هميشه به باد فنا سپرد و آن جريان، سفيانيان را از صحنه تاريخ به كنار زد.
معمار كبير انقلاب ، امام خميني (ره)
سبك زندگي عاشورايي يكي از مسائل مهم امروز جامعه ما، وجود سبك هاي مختلف زندگي است كه جامعه را دچار مشكل كرده است. از اين رو، ضرورت ايجاد و معرفي يك سبك زندگي مناسب به جامعه و همه جوامع انساني حائزاهميت بسيار است.
براي بيان اين سبك زندگي مي توان به سه سطح فردي، اجتماعي و سياسي اشاره كرد و شاخص هاي عاشورايي اين سطوح را بيان داشت. در عرصه فردي، با مشاهده رفتار هاي امام حسين(ع) در طول دوران زندگي مشخص مي شود كه ايشان گونه اي از رفتار بر مبناي دين، جوانمردي و اخلاص را ارائه مي كردند. ازجمله شاخص هاي ديگر رفتار ايشان، عبادت محوري بود. همچنين در ظهر عاشورا، ايشان از نماز غافل نشدند. اتخاذ اين نگاه خدامحورانه را مي توان عامل اصلي پيروزي امام حسين(ع) در طول تاريخ دانست. شاخص ديگر زندگي امام حسين(ع) كه در رخداد عاشورا تبلور دارد، سبك زندگي محبت محورانه نسبت به اطرافيان و نزديكان خود است كه نمونه هاي آن در حادثه عاشورا بسيار زياد است و مي توان به مواردي مانند احترام به بزرگ تر و پيشي نگرفتن اصحاب و اهل بيت از امام(ع) اشاره كرد. از جمله ديگر شاخص هاي زندگي امام حسين(ع) مي توان به عنصر شجاعت اشاره كرد. بايد توجه داشت كه ائمه معصومين(ع) انسان هايي نبودند كه در زندگي مادي غرق باشند و از فضايل اخلاقي مانند شجاعت بي بهره باشند. عنصر حيا و حجاب هم در فرهنگ و سبك زندگي عاشورايي بسيار برجسته و محوري است كه بايد مورد توجه جامعه امروز ما قرار گيرد.
در بيان سبك زندگي عاشورايي در سطح اجتماعي هم مي توان به مواردي مانند عقلانيت اشاره كرد. بر اين اساس، ائمه معصومين(ع) به رغم برخورداري از ملكه عصمت و بهره مندي از فيوضات الهي به امر عقلانيت بي توجه نبودند. امام حسين(ع) هيچ گاه تصميمات خود را بدون مقدمه و پشتيباني اتخاذ نمي كردند و پذيرش دعوت كوفيان با لحاظ اين مساله بوده است. شاخص ديگر در زندگي اجتماعي امام حسين(ع)، وفاداري به پيمان بود و به همين دليل، ايشان تا زمان حيات معاويه به دليل پيمان امام حسن(ع) با او، هيچ گاه وارد نبرد و مبارزه با معاويه نشدند و همواره اين پيمان را پاس داشتند. ولايتمداري را نيز بايد به عنوان شاخص ديگر زندگي اجتماعي امام حسين(ع) درنظر گرفت و در اين رابطه، تاريخ موردي را در عدم تمكين ايشان از ولي زمان خود يعني امام علي(ع) و امام حسن(ع) به ياد ندارد. همين نگاه مهم در رفتار اهل بيت و ياران ايشان هم قابل توجه است. در بحث اجتماع، كوشش اصلي امام حسين(ع) هدايت مردم بود تا در مسير زندگي مطلوب قرار گيرند و نطق ها و سخنان ايشان در مكه، عرفات، مسير حركت و در كربلادر اين راستا صورت مي گرفت. ايشان احياي دين و امر به معروف و نهي از منكر را اصلي ترين هدف قيام خود مي دانست تا مردم بر مبناي دين و اهداف الهي زندگي كنند و از معيارهاي مادي و غيرالهي فاصله گيرند.
اگر عاشورا و فداكاري خاندان پيامبر نبود، بعثت و زحمات جان فرساي نبي اكرم صلي الله عليه و آله وسلم را طاغوتيان آن زمان به نابودي كشانده بودند. ابوسفيانيان مي خواستند قلم سرخ بر كتاب وحي بكشند و يزيد، يادگار عصر تاريك بت پرستي، به گمان خود با كشتن و به شهادت كشيدن فرزندان وحي اميد داشت اساس اسلام را برچيند و با شعار صريح «لا خبرٌ جاء ولا وحيٌ نَزَلَ» بنياد حكومت الهي را بركند. اگر عاشورا نبود، نمي دانستيم به سر قرآن كريم و اسلام عزيز چه مي آمد، لكن اراده خداوند متعال بر آن بوده و هست كه اسلام رهايي بخش و قرآنِ هدايت را جاويد نگه دارد و حسين بن علي عليه السلام ، اين عصاره نبوّت و يادگار ولايت، را برانگيزد تا جان خود و عزيزانش را فداي عقيدت خويش و امّت عظيم پيامبر اكرم نمايد تا در امتداد تاريخ، خون پاك او بجوشد و دين خدا را آبياري فرمايد و از وحي و ره آوردهاي آن پاسداري نمايد.
امام خميني (ره)
اين خون سيدالشهداست كه خون هاي همه ملت هاي اسلامي را به جوش مي آورد و اين دستجات عزيز عاشوراست كه مردم را به هيجان مي آورد و براي اسلام و براي حفظ مقاصد اسلامي مهيا مي كند. در اين امر سستي نبايد كرد.
امام خميني (ره)
امام حسين عليه السلام به واسطه شخصيّت عالي قدرش [و] به واسطه شهادت قهرمانانه اش مالك قلب ها و احساسات صدها ميليون انسان است.... راز بقاي امام حسين عليه السلام اين است كه نهضتش از طرفي منطقي است [و] بعد عقلي دارد و از ناحيه منطق حمايت مي شود، و از طرف ديگر در عمق احساسات و عواطف راه يافته است. ائمه اطهار كه بر گريه بر امام حسين عليه السلام سخت توصيه كرده اند حكيمانه ترين دستورها را داده اند. اين گريه ها است كه نهضت امام حسين را در اعماق جان مردم فرو مي كند.
شهيد استاد مرتضي مطهري
تسليت باد سالروز شهادت امامِ لحظه هاي مناجات سبز صحيفه عشق و عرفان!
ماجراى امام حسين، نجاتبخشى يك ملت نبود، نجاتبخشى يك امت نبود، نجاتبخشى يك تاريخ بود.
آيت الله العظمي خامنه اي
مردم خرم آباد و استان لرستان ماندن در خانه را در روز عاشورا ناثواب مي دانند. آنها از ابتداي روز در اولين خيمه گاه گل بر سر و شانه مي گذارند و پس از مراسم عزاداري در تكيه هاي محلات شهر در قالب دستجات سينه زني و زنجير زني به سمت مركز شهر حركت مي كنند.
آئين خاص گل مالي در لرستان داراي چند مرحله است كه از روز هفتم محرم كه به روز " تراش عباس" موسوم است، شروع مي شود. در روز هفتم محرم همه عزاداران حسيني به حمام رفته و پس از اصلاح سرو صورت و نظافت كامل، لباسهاي تميز مي پوشند كه اين روز را "تراش عباس" مي نامند.
از اين روز به بعد، عده اي براي افروختن آتش در صبح عاشورا به جمع كردن و گردآوري هيزم در سطح شهر مي پردازند تا اگر در روز عاشورا برف و باران ببارد و احيانا هوا سرد باشد عزاداراني كه درگِل مي افتند (مراسم گِل افتادن) از سرما حفظ شوند
پس از گردآوري هيزم ها حوضچه هاي مخصوص خاك آماده مي شود. اين در حاليست كه تلاش براي گردآوري خاك پاكيزه و مقدس بسيار حائز اهميت است. در برخي مواقع در خاك تهيه شده براي روز عاشورا هيئات مذهبي از تربت كربلا نيز استفاده مي كنند.
نزديك هاي غروب روز تاسوعا برخي جوانان هيئتي مامور درست كردن حوضچه‌هاي مخصوص درست كردن گل روز عزاي امام حسين(ع) مي شوند. امروز اين حوضچه ها در قالب يك مستطيل فلزي و يا آجري در كنار خيابان محل خيمه عزاي هر محله درست مي شود
در مجموع همزمان با روز تاسوعا عزاداران خاك نرم و مخصوصي بنام گل باغچاله (گل رس) را مهيا كرده و در ميدانهاي بزرگ و كوچك كه معمولا با آجر چيني در جلوي خيمه ها و تكيه هاي شهر درست مي شود مي ريزند و در روز عاشورا اين خاك را با گلاب مخلوط كرده و گل روز عاشورا را فراهم مي كنند
.
معلوم مى شود نماز شب، مستحبى است نظير روضه خوانى، كه وقتى در زمان رضاخان منع كردند، يكى از اصحاب و اطرافيان حاج شيخ عبدالكريم حايرى - رحمه الله - به ايشان عرض كرد: چيزى نيست، روضه خوانى يك عمل مستحب است كه پهلوى آن را منع كرده است. حاج شيخ - رحمه الله - فرمود: بله مستحبى كه هزار واجب در آن است.
خدا مى داند كه چه قدر احكام واجب و چه چيزهايى از حالات، سيره و كلمات سيدالشهداء و ساير معصومين - عليهم السلام - كه در مقدمه روضه نقل مى شود، سبب تقويت دين و موجب افزايش ايمان مردم است! [1]
1)در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 218.
آيين طشت گذاري يكي از قديمي ترين سنتها و مناسك تركان آذربايجان است كه جمع كثيري از مردم آذربايجان، با اين آيين به پيشواز عزاداريهاي محرم مي روند؛ آييني كه به وسعت فرات و آب و به ياد لبان تشنه امام حسين(ع) و ياران باوفايش است.
واقعه كربلا و بسته شدن فرات به روي امام حسين(ع) و يارانشان و ايثارگريهاي سقاي كربلا براي رساندن آب به تشنگان و حماسه آفريني ياراني كه با لباني تشنه، شهد شهادت را نوشيدند، به يقين قداست و جايگاه والاي آب را در فرهنگ شيعيان و به خصوص تركان آذربايجان كه از ديرباز نيز از جايگاه خاص و معنوي برخوردار بوده، عمق و وسعت بسياري بخشيده است تا جايي كه انعكاس اين امر را در فرهنگ مردم و به خصوص در شكل گيري آداب و رسوم و آيينها شاهد هستيم.
در كتاب "فرهنگ عاشورا" اثر جواد محدثي، در توضيح اين سنت آمده است: مراسم طشت گذاري، مراسمي است سنتي كه در عزاداري ايام عاشورا برگزار ميشود و طشتهاي آب را كه رمزي از فرات مي باشد در مساجد و حسينيه ها ميآورند و اين سنت به تاسي از اقدام سالار شهيدان و يادآور رفتار جوانمردانه امام حسين (ع) در مقابل سپاه حر مي باشد كه به روايتي آن حضرت، در روز ۲۷ ذيحجه، آب مشكها را در طشتها ريخته و تمام لشكر حر و اسبان آنها را سيراب كردند.
آيين طشت گذاري در استانهاي آذري زبان، از ريشه دارترين آيينهاي ماه محرم است كه در روزهاي پايان ماه ذي الحجه برگزار مي شود و در حقيقت، برگزاري اين آيين، آماده شدن حسينيان براي برگزاري مراسم سوگواري سيد و سالار شهيدان را نويد مي دهد.
