مردم خرم آباد و استان لرستان ماندن در خانه را در روز عاشورا ناثواب مي دانند. آنها از ابتداي روز در اولين خيمه گاه گل بر سر و شانه مي گذارند و پس از مراسم عزاداري در تكيه هاي محلات شهر در قالب دستجات سينه زني و زنجير زني به سمت مركز شهر حركت مي كنند.

آئين خاص گل مالي در لرستان داراي چند مرحله است كه از روز هفتم محرم كه به روز " تراش عباس" موسوم است، شروع مي شود. در روز هفتم محرم همه عزاداران حسيني به حمام رفته و پس از اصلاح سرو صورت و نظافت كامل، لباسهاي تميز مي پوشند كه اين روز را "تراش عباس" مي نامند.

از اين روز به بعد، عده اي براي افروختن آتش در صبح عاشورا به جمع كردن و گردآوري هيزم در سطح شهر مي پردازند تا اگر در روز عاشورا برف و باران ببارد و احيانا هوا سرد باشد عزاداراني كه درگِل مي افتند (مراسم گِل افتادن) از سرما حفظ شوند

پس از گردآوري هيزم ها حوضچه هاي مخصوص خاك آماده مي شود. اين در حاليست كه تلاش براي گردآوري خاك پاكيزه و مقدس بسيار حائز اهميت است. در برخي مواقع در خاك تهيه شده براي روز عاشورا هيئات مذهبي از تربت كربلا نيز استفاده مي كنند.

نزديك هاي غروب روز تاسوعا برخي جوانان هيئتي مامور درست كردن حوضچه‌هاي مخصوص درست كردن گل روز عزاي امام حسين(ع) مي شوند. امروز اين حوضچه ها در قالب يك مستطيل فلزي و يا آجري در كنار خيابان محل خيمه عزاي هر محله درست مي شود

معلوم مى شود نماز شب، مستحبى است نظير روضه خوانى، كه وقتى در زمان رضاخان منع كردند، يكى از اصحاب و اطرافيان حاج شيخ عبدالكريم حايرى - رحمه الله - به ايشان عرض كرد: چيزى نيست، روضه خوانى يك عمل مستحب است كه پهلوى آن را منع كرده است. حاج شيخ - رحمه الله - فرمود: بله مستحبى كه هزار واجب در آن است.

خدا مى داند كه چه قدر احكام واجب و چه چيزهايى از حالات، سيره و كلمات سيدالشهداء و ساير معصومين - عليهم السلام - كه در مقدمه روضه نقل مى شود، سبب تقويت دين و موجب افزايش ايمان مردم است! [1]

1)در محضر حضرت آيت الله العظمى بهجت 1: 218.

آيين طشت ‌گذاري يكي از قديمي ‌ترين سنتها و مناسك تركان آذربايجان است كه جمع كثيري از مردم آذربايجان، با اين آيين به پيشواز عزاداريهاي محرم مي ‌روند؛ آييني كه به وسعت فرات و آب و به ياد لبان تشنه امام حسين(ع) و ياران باوفايش است.

واقعه كربلا و بسته شدن فرات به روي امام حسين(ع) و يارانشان و ايثارگريهاي سقاي كربلا براي رساندن آب به تشنگان و حماسه آفريني ياراني كه با لباني تشنه، شهد شهادت را نوشيدند، به يقين قداست و جايگاه والاي آب را در فرهنگ شيعيان و به خصوص تركان آذربايجان كه از ديرباز نيز از جايگاه خاص و معنوي برخوردار بوده، عمق و وسعت بسياري بخشيده است تا جايي كه انعكاس اين امر را در فرهنگ مردم و به خصوص در شكل گيري آداب و رسوم و آيينها شاهد هستيم.
 در كتاب "فرهنگ عاشورا" اثر جواد محدثي، در توضيح اين سنت آمده است: مراسم طشت گذاري، مراسمي است سنتي كه در عزاداري ايام عاشورا برگزار مي‏شود و طشتهاي آب را كه رمزي از فرات مي باشد در مساجد و حسينيه ‏ها مي‏آورند و اين سنت به تاسي از اقدام سالار شهيدان و يادآور رفتار جوانمردانه امام حسين (ع) در مقابل سپاه حر مي باشد كه به روايتي آن حضرت، در روز ۲۷ ذيحجه‏، آب مشكها را در طشتها ريخته و تمام لشكر حر و اسبان آنها را سيراب‏ كردند.
 
آيين طشت‌ گذاري در استانهاي آذري زبان، از ريشه ‌دارترين آيينهاي ماه محرم است كه در روزهاي پايان ماه ذي‌ الحجه برگزار مي ‌شود و در حقيقت، برگزاري اين آيين، آماده شدن حسينيان براي برگزاري مراسم سوگواري سيد و سالار شهيدان را نويد مي ‌دهد.

  لبيك يا حسين يعني در معركه حاضر باشي، هرچند تنها بماني

و مردم تو را بي ياور گذاشته باشند و تو را متهم و خوار شمارند

لبيك يا حسين يعني تو و مالت و زن و فرزندانت در اين معركه حاضر باشند.

سيد حسن نصرالله

از طبق كشي تا بيل برداري زنان

طبق ‌كشى، مراسم خاص شهر قزوين است كه در آن طبقى از چوب به ارتفاع حدود يك و نيم متر و قطر يك متر كه بيشتر قسمت‌هاى آن آينه ‌كارى شده تهيه مى‌كنند كه اين طبق استوانه‌اى شكل را بر سر گذاشته و حمل مى‌كنند.

تشييع نمادين شهداي كربلا هم از جمله آئين هاي زنانه در اين استان است. سيزدهم محرم هرسال، بانوان قزويني به ياد امام حسين(ع) و ياران با وفايش به صورت نمادين شهداي دشت كربلا را تشييع مي كنند.

در اين مراسم كه از مسجد علي اكبر(ع) آغاز شده و با حركت دسته هاي عزاداراي به سمت امامزاده حسين(ع) قزوين برگزار مي شود خيل باشكوه بانوان سوگوار قزويني با عزاداراي و سينه زني در سوگ ياران با وفاي سالار شهيدان امام حسين(ع) پيكرهاي شهداي كربلا را به صورتي سمبليك ونمادين تشييع مي كنند.

در روز سيزدهم محرم، يك آئين ديگر هم برگزار مي شود. در اين آئين زنان قزوينى در مسجد على‌اكبر جمع مى‌شوند، عده‌اى با بيل و كلنگ و عده‌اى با دست گرفتن پيكرهاى پارچه‌اى بدون سر، به دور شهر مى‌چرخند و دوباره به مسجد برمى‌گردند و سينه‌ زنى و نوحه‌خوانى مى‌كنند. اين آئين، اشاره اي به خاكسپاري اجساد مطهر شهداي كربلا توسط زنان قبيله بني اسد دارد.

 عمرو كه جواني بيست و يك ساله بود، پس از شهادت پدرش، مادرش به او گفت: «پسرم برو از حريم امام دفاع كن و در برابرش با دشمن جنگ كن .» او بعد از اجازه از امام حسين ( عليه السلام) به دشمن حمله كرد و چنين مي‏خواند:

اميري حسين و نعم المير

سرور الفؤاد البشير النذير

علي و فاطمة والداه

فهل تعلمون له من نظير

او هم‏چنان جنگيد، تا به شهادت رسيد . دشمن سرش را از بدن جدا كرد و به طرف حسين ( عليه السلام) پرتاب كرد . مادرش، سر فرزند را برداشت و آن را بر سر يكي از سپاهيان عمربن‏سعد زد و او را به هلاكت رساند . ⁽¹⁾

1 . بحار، ج 45، ص 27

وقتي كه از خون ترسيديم، از آبرو ترسيديم، از پول ترسيديم، بخاطر خانواده ترسيديم، بخاطر دوستان ترسيديم، بخاطر راحتي و عيش خودمان ترسيديم، به خاطر پيدا كردن كاسبي، براي پيدا كردن يك خانه داراي يك اتاق بيشتر از خانه قبلي، وقتي بخاطر اين چيزها حركت نكرديم، معلوم است، 10 نفر مثل امام حسين هم كه بيايند همه شهيد خواهند شد.

 رهبر انقلاب آيت الله العظمي خامنه اي

وهب مردي دلاور و از مسيحيان كوفه بود كه با ديدن معجزه امام حسين ( عليه السلام) و با شنيدن پيام امام ( عليه السلام) با همسر و مادر خود به سوي كربلا حركت كرد و مسلمان شد . او در روز عاشورا با توصيه مادرش و اجازه امام حسين ( عليه السلام) به ميدان رفت و با صولت عجيبي جنگيد، به‏طوري كه نوزده سوار و بيست پياده را كشت و سپس هردو دستش را قطع كردند . وهب همچنان جنگيد تا به شهادت رسيد . پس سر بريده او را به سوي لشكر امام حسين ( عليه السلام) انداختند . مادرش سر او را به آغوش كشيد و سپس آن را به سوي دشمن انداخت . امام حسين ⁽¹⁾ فرمود: «اي مادر وهب به خيمه برگرد . پسرت اكنون با رسول خداست .» وهب هنگام شهادت بيست وپنج‏سال داشت . او و خانواده‏اش در روز عاشورا ده روز بود كه به اسلام گرويده بودند و در پيكر وهب اثر هفتاد ضربه شمشير و نيزه و تير ديده مي‏شد . ⁽²⁾

«هانيه‏» همسر وهب، خود را به جنازه به خون غلتيده همسرش وهب رساند، خون‏هاي پيكر او را پاك مي‏كرد و گفت: «بهشت‏برتو گوارا باد» . شمر وقتي او را ديد، به غلامش رستم دستور داد او را بكشد . رستم با عمود بر آن نوعروس زد و او را كشت . اين نخستين زن و يگانه زني بود كه در كربلا در راه دفاع از حريم امام حسين ⁽¹⁾ به شهادت رسيد ⁽³⁾

^{1-. فتح خون، سيدمرتضي آويني، ص 120}

2-تعالي السبطين، ج 1، ص 286

3-سوگنامه آل محمد ( صلي الله عليه و آله)، محمدمهدي اشتهاردي، ص 106

فرياد بزن كه كربلا ماتم نيست

ميراث حسين، درد و داغ و غم نيست

جان مايه ي نهضت حسيني اينست:

"هر كس كه به ظلم تن دهد، آدم نيست"

مي گويند (سياسي نيستيم) سياسي نيستي يعني چيزي كه ارزش داشت حسين برايش كشته شود پيش من دوزار ارزش ندارد...

حجت الاسلام پناهيان